“Cijeli svijet govori o novoj mađarskoj pjesmi koja nosi naslov „Sumorna nedelja“, zbog koje su u ovoj zemlji mnogi izvršili samoubistvo dok budimpeštanski listovi pune stupce ovim senzacijama…”
Tako je pisala naša štampa 1936. godine, o jednoj od najupečatljivijih pjesama međuratnog perioda, koja je odjeknula u cijeloj Mađarskoj a zatim postala popularna po Jugoslaviji a potom i u svijetu. Svjetska slava pjesme, njenom autoru Šereš Režeu nije donijela ništa posebno. Život je okončao – samoubistvom.
Muzička industrija u svijetu je jedna od najpopularnijih i samim tim proizvodi neke od najpoznatijih javnih ličnosti. Ta industrija je takođe jedna od najpogođenijih depresijama, zavisnostima od droga i drugih stanja koja utiru put ka beznađu..
Bez obzira na sjaj muzičke zvijezde često nemaju fantastične živote koje smrtnici zamišljaju. Na žalost, mnogi poznati muzičari su umrli samoubistvom. Neki su se možda ubili kao rezultat depresije ili drugih složenih zdravstvenih problema, zbog čega je važno biti svjestan znakova upozorenja. Neke od ovih tragedija su čak inspirisale teorije zavere, zbog čega su se neki zapitali da li su bile zataškavanje za prljavu igru šou biznisa.
U knjizi čuvenog muzičkog producenta Ricka Rubina „The Creative Act“ piše „Ljudi koji odluče da se bave umjetnošću su najranjiviji, oni vide ogromnu ljepotu ili ogromnu bol tamo gde drugi ljudi ništa ne vide. Sve vrijeme se suočavaju sa velikim osjećanjima. Te emocije mogu biti zbunjujuće i neodoljive. Kada drugi oko vas ne vide ono što vidite i osjećaju ono što osjećate, to može dovesti do osjećaja izolacije i opšteg osjećaja nepripadanja, drugosti.“
Iz ličnog iskustva znam da su muzičari često empatične duše sa većim kapacitetom osjećanja. Ova osjetljivost im omogućava da kanališu svoju prelijepu muziku. Takođe njihova osjetljivost izaziva emocije koje mogu biti nepredvidljive. Umjetnička sklonost može biti i blagoslov i prokletstvo.
U knjizi „Van Gogov bluz: Put kreativne osobe kroz depresiju“, Eric Maisel kaže: „Mislim da će 100 posto kreativnih ljudi doživjeti egzistencijalnu depresiju, koja je rezultat njihove želje da pronađu smisao života kroz svoj rad.”
Dugo postoji i mit o izmučenom umjetniku. Nedavno je časopis „Scientific American study“ zaključio da umjetnici imaju do 20 puta veću vjerovatnoću da pate od bipolarnog poremećaja i 10 puta više od depresije, pa ne čudi što je stopa samoubistava muzičara u SAD skoro tri puta veća od nacionalnog prosjeka. (Zasnovano na osmogodišnjem istraživanju umrlica onih koji su naveli „muzičar“ kao svoje primarno zanimanje.)
Muzičari koji pretjerano rade posebno su podložni depresiji. Oni provode naporne nedelje i mjesece na putu daleko od porodice i prijatelja. Oni rade noću, malo spavaju i malo vježbaju. Loše jedu i olako se prepuštaju alkoholu i drogama i lijekovima svakakih vrsta. Postoji i pritisak zbog nedostatka finansijske stabilnosti. Kada svake noći morate da nastupate na drugom mjestu, nemate vremena da uspostavite duboka, dugotrajna prijateljstva. Lica se stalno menjaju. A kada stignete kući, previše ste umorni da biste se družili.
Prije tri decenije u pjesmi „Everybody Hurts“ Michael Stipe (R.E.M.) je pevao: „Kad si siguran da ti je dosta ovog života, drži se.“ David Bowie je u „Rock ’n’ Roll Suicide” podsjećao svoje kolege da iako „možda izgleda da vam noževi razdiru mozak… niste sami”.
Imali su milione pristalica, ali su ipak u jednom trenu ostali sami i oduzeli sebi život. Spisak je bolan: Kurt Cobain (Nirvana), Ian Curtis (Joy Division), Chris Cornell (Soundgarden), Chester Bennington (Linkin Park), Wendy O Williams (Plasmatics), Richey Edwards (Manic Street Preachers), Brad Delp (Boston), Michael Hutchence (INXS), Keith Emerson (Emerson, Lake & Palmer), Vincent Krein (Atomic Rooster), Nick Drake (Uticajni engleski kantautor), Pete Ham i Tom Evans (Badfinger), Dylan Thomas (Clouds), Paul Newell Hester (Split Enz i Crowded House), Dolores O’Riordan (Crenberries), Del Shannon (rokenroler iz 1960-ih), Roy Buchanan (američki bluz gitarista), Greg Ham (Men at Work), Phil Ochs (Američki protestni pevač), Donny Hathaway (bluz pevač), Butch Trucks (Allman Brothers Band), Richard Manuel (The Band) Dalida (francuska pevačica), Paul Williams (Temptations), Ipe Ivandić (Bijelo dugme), Keith Flint (Prodigy)…
Bilo je pjevača i muzičara koji su se napili do smrti (Billie Holiday, Bon Scott, Keith Moon, John Bonham…), umjetnika koji su se predozirali (Elvis, Janis, Jim Morrison, Tim Buckley, Amy Winehouse…) i drugih koji su oduzeli život nakon što su se borili sa zdravstvenim problemima.
Knjiga Georga Musgrave i Sally Anne Gross iz 2020. godine pod naslovom „Može li vas muzika učiniti bolesnim?“ donijela je anketu sa preko 2000 muzičara, od nagrađivanih umjetnika do malih nezavisnih bendova. To istraživanje je otkrio 71% samoprocijenjenih napada visoke anksioznosti i/ili panike i 68,% depresije, što je otprilike tri puta više od javnosti koja se ne bavi muzikom. Ljudi koji rade u muzičkoj industriji prijavljuju znatno veći nivo anksioznosti i depresije od opšte populacije…
Da preformulišem naslov posljednje knjige koju spominjem – „Može li vas muzika učiniti samoubicom?“. Na opštu žalost – može! Kroz istoriju muzike to nam potvrđuju poznate ličnosti i kreativni pojedinci.