Dan Sarajeva, odgovor je ekspresan. A šta to znači, pitam dalje. Paaa, danas će svi slaviti, a ja imam kontrolni totalni krindž. Krindž je i što generacije koje stasaju sve manje znaju o istoriji svoje zemlje i svog grada, a krindž nad krindžovima jeste što ih ona uopšte i ne zanima… A kako i da znaju kad svaki pedalj naše zemlje ima svoju (revidiranu) istoriju. Još naše ulice i obrazovne ustanove (?!) „krase“ imena fašista i ratnih zločinaca. Ko je kriv što se fašizam nazove drugim imenom i prodaje kao nešto vrijedno te što se ratni zločini imenuju odbranom i herojstvom?
Još neki stari pričaju, a istorija svjedoči, barem ona koja nije revidirana, da su 6. aprila davne 1941. godine u ranim jutarnjim satima, dok su Sarajelije spavale još relativno mirnim snom, njemački avioni bombardovali aerodrom Rajlovac u Sarajevu. Glavni grad sadašnje nam države tada se nalazio u sklopu Kraljevine Jugoslavije i na taj datum počinju njegova mračna vremena. A 15. aprila 1941., nešto više od sedmicu nakon njemačkog napada na Jugoslaviju, Wehrmacht je umarširao u Sarajevo. U to vrijeme bosanska metropola je imala oko 80.000 stanovnika, od čega su 34 posto bili Muslimani, 29 posto Hrvati, 25 posto Srbi i 10 posto Jevreji, kao i druge etničke grupe. Već 17. aprila Jugoslavija je kapitulirala, rasparčana je i nestala.
Führerov režim nastavljen je i na ovim prostorima nemilosrdno odnoseći sve nearijevsko. Uz Hitlerov blagoslov, osnovana je i Nezavisna Država Hrvatska s Antom Pavelićem na čelu. Režim je od prvog dana vodio nemilosrdnu politiku pljačke, protjerivanja i masovnih ubistava. Počeli su progoni, pa zatvaranja u logore Srba, Jevreja, Roma i komunista bez obzira na pripadnost, a Muslimani su, prema zakonskoj odredbi, proglašeni Hrvatima arijevskog porijekla. Potom je Udruženje El-Hidaje u Sarajevu donijelo rezoluciju kojom se osuđuju ustaški zločini te muslimani koji su u njima učestvovali. I sve do oslobođenja, Sarajevo je bilo pod opsadom. U antifašističkoj borbi i ratu za oslobođenje zemlje 1941-1945. položio je život 10.961 građanin Sarajeva. Većina, ili 9.071 građanin Sarajeva, pala je kao žrtva fašističkog terora.
Na isti datum kad je Sarajevo bombardovano, samo četiri godine kasnije – 1945., slomljen je otpor Nijemaca te pripadnika NDH, metropola je konačno oslobođena i tamni oblaci su nestali.
A onda, gotovo 50 godina kasnije…
Tog 6. aprila 1992, kad su građani Sarajeva obilježavali Dan oslobođenja svog grada, ponovo se namračilo i počela je agresija koja će u opsadi držati glavni grad 1.425 dana i odnijeti 11.541 život, od kojih 1.601 dječiji.
Ostala je tradicija obilježavanja 6. aprila kao Dana Sarajeva, otvaraju se mnoge izložbe, prikazuju razni filmovi, obilaze se spomen-obilježja, odaje se počast herojima koji su (od)branili svoj grad, Gradsko vijeće Sarajeva dodjeljuje nagrade Grada Sarajeva istaknutim ličnostima…
Bilo je određenih struja koje su predlagale da se Dan Sarajeva pomjeri na neki drugi datum jer 6. april „nije adekvatan“. Sve što ima veze sa antifašizmom mnogi u Sarajevu, pa i BiH poistovjećuju sa komunizmom, što je, naravno, nonsens.
Srećom, datum je (još) ostao da svjedoči o opsadama glavnog grada, zločinima koji su počinjeni, žrtvama koje su stradale od 1941. do 1995, o antifašizmu za koji se moramo boriti bez obzira na to kako ga nazivali i čija perspektiva je u pitanju.