Naučnici su prvi put izračunali starost jednog od najvećih i najsloženijih tipova pješčanih dina na planeti Zemlji.
Zvjezdane, odnosno piramidalne dine uzdižu se i do stotinu metara u visinu.
Ima ih u Africi, Aziji i Sjevernoj Americi, ali i na Marsu, ali nije bilo poznato kada su nastale.
Naučnici su nedavno uspjeli da utvrde da je dina u Maroku, pod nazivom Lala lalia, nastala prije 13.000 godina, piše BBC na srpskom.
Zvjezdane dine nastaju zahvaljujući vjetrovima koji mijenjaju pravac.
Saznanja o tome kada su nastale pomažu naučnicima da razumiju klimu tog doba, kaže profesor Džef Duler sa Univerziteta Aberistvit, koji je objavio istraživanje sa profesorom Čarlsom Bristouom, sa Univerziteta Birkbek.
Lala lalia nalazi se na jugoistoku Maroka, visoka je 100, a široka 700 metara.
Utvrđeno je da se formirala pre više od 8.000 godina.
Naučnici obično uspijevaju da utvrde gdje su kroz geološku istoriju bile pustinje, ali do sada nisu pronalazili tako stare zvjezdane dine.
Razlog možda leži u tome što nisu shvatali da gledaju u jednu posebnu dinu, kaže profesor Duler.
„Ovi nalazi će vjerovatno iznenaditi mnoge, jer možemo da vidimo koliko se brzo formirala ova ogromna dina, koja se svake godine pomjera za oko 50 centimetara”, dodaje.
Kako bi utvrdili starost zvjezdanih dina, naučnici su koristili tehniku pod nazivom luminiscenciono datiranje.
Ovom metodom, računali su kada su zrnca pijeska posljednji put bila izložena sunčevoj svetlosti.
Uzorci pijeska iz Maroka analizirani su pod infracrvenom svjetlom u laboratoriji, koja nalikuje staromodnoj fotografskoj radionici.
Profesor Duler poredi zrnca pijeska sa „malim punjivim baterijama”.
Energija, uskladištena unutar kristala, potiče od prirodne radioaktivnosti.
Što je pesak duže van domašaja dnevnog svijetla, to je više izložen radioaktivnosti i akumulira više energije.
Kada se zrnca izlože u laboratoriji, oslobađaju svjetlosnu energiju, što omogućava da se izračuna njihova starost.
„Što je svjetlost jača, to su zrnca starija”, kaže profesor Duler.
Najviša zvjezdana dina u Americi nalazi se u državi Kolorado i visoka je 225 metara.
Penjanje na ove dine je težak posao, objašnjava Duler.
„Popnete se dva metra, pa skliznete jedan, ali vrijedno je truda – pogled s vrha je predivan”, kaže on.