Boli vas glava, neraspoloženi ste, jedva ste ustali iz kreveta ili vam se samo ne ide na posao „Ma, to ti je od vremena”. Koliko ste puta čuli to objašnjenje? Iako se meteoropatija naziva bolešću savremenog doba, to ipak nije pravi naziv.
„Meteoropatija nije bolest u klasičnom smislu riječi i ne postoji jedna posebna dijagnoza koja se primjenjuje kod opisa tegoba”, kaže za BBC na srpskom Marija Mašanović, načelnica Odjeljenja za socijalnu medicinu Zavoda za javno zdravlje Dubrovačko-neretvanske županije.
A tegobe su različite – od teskobnih migrena do skoro potpune obamrlosti organizma, opisuju „meteoropate”, kako sebe nazivaju svi oni koji pate kad god vreme presuđuje našem opštem stanju.
Niko nije potpuno imun
Još je Hipokrat, „otac medicine” iz drevne Grčke, pisao je prije 2.400 godina u djelu „O vazduhu i vodi” da „ko se želi baviti istraživanjima u medicini treba da uzme u obzir godišnja doba jer se svako od njih razlikuje”.
„Naučno je dokazano da na zdravlje čovjeka i njegov komfor u spoljašnjoj sredini najviše utiču četiri klimatska elementa: temperatura vazduha, vlažnost vazduha, brzina vjetra i globalno Sunčevo zračenje”, navodi klimatolog i profesor Geografskog fakulteta u Novom Sadu Dušan Milošević za BBC na srpskom.
Kombinovani efekat ovih klimatskih elemenata, dodaje, može dovesti do toga da se ljudi osjećaju prijatno, ili kao proteklih dana – loše.
„Najrizičnije grupe su starije osobe, trudnice, djeca, kao i osobe sa povećanom tjelesnom masom i oni koji pate od kardiovaskularnih i respiratornih hroničnih bolesti”, ističe Milošević.
Ipak, tvrdi, niko nije potpuno imun.
Koja nauka se time bavi?
Biometeorologija je oblast meteorologije koja izučava uticaje vremena i klime na čovjeka, životinje i biljke.
Humana biometeorologija se bavi izučavanjem uticaja vremena i klime na život i zdravlje čovjeka.
Ovo je multidisciplinarna oblast kojoj jednak doprinos daju prognostičar, biometeorolog i ljekar, navodi se na sajtu Hidrometeorološkog zavoda Srbije.
Biometeorološka prognoza – ona sa smajlijima – krajnji je proizvod njihovog rada.
Služi da pomogne planirnju aktivnosti narednih dana.
„Misao američkog klimatologa Kričfilda je `atmosfera okean vazduha na čijem dnu živi čovjek` vrlo slikovito ukazuje na činjenicu da atmosfera mora djelovati na čovjeka.
„Svi živi organizmi podložni su djelovanju atmosferskih prilika i moraju im se prilagođavati” rekla je Ksenija Gaćeša Zaninović, nekadašnja načelnica hrvatske Službe za klimatološka istraživanja Državnog hidrometeorološkog zavoda u intervjuu.
„Glava od 300 kila”
Kakav je osjećaj?
Drugačiji kod svakog.
Tamara Kovačević jedva ustaje, noću se znoji i prevrće i i budi se svakih sat vremena.
„Glava mi ima 300 kila, povraća mi se, a pred očima su mi stalno nekakve tačkice.
„Ne vidim slova, sva se spetljaju u jedno, u stomaku mi je isto betonska ploča, a osećam se kao nilski konj koliko sam naduvena. Najbliže je nekom mamurluku posle teškog pijanstva, uz teško kretanje i bježanje od svjetla”, opisuje ona.
Njen muž to zove „pijani vampir”.
„A kad konačno padne kiša, svi bježe unutra, a ja bih izletjela napolje i trčala gore-dole, što i jesam nekoliko puta uradila. Zanimljivo je da na moru, naročito tamo gdje je suv vazduh, na primjer u Egiptu, nemam nikakvih problema”, ističe Kovačević.
Atmosferski pritisak je poznati okidač za glavobolje i migrene, iako nije potpuno jasan razlog zbog kog se to dešava.
Godišnje doba takođe ima veze, kao i izloženost jakom svjetlu, a za one sa alergijama i polen može biti okidač za glavobolje, navodi se na britanskom sajtu Veder klab, posvećenom vremenskim prilikama.
Za bol u zglobovima odgovorna vlaga
I pacijenti sa hroničnim oboljenjima zglobova poput artritisa vjerovatnije će osjećati bolove tokom vjetrovitih i vlažnih dana, pokazuju naučna istraživanja Univerziteta u Mančesteru.
Iako se često govori da hladno vrijeme pogoršava tegobe, malo je istraživanja koja su se time direktno bavila.
Nizak vazdušni pritisak povećava šanse za 20 odsto kod obolelih od artritisa da osećaju tegobe tokom tih dana.
Ali na to ne utiču pojedinačno temperatura ili padavine.
Profesor Vil Dikson sa Centra za epidemiologiju i artritis Univerziteta u Mančesteru koji je vodio istraživanje kaže da se uticaj vremena „kao simptoma kod pacijenata izučava još od Hipokrata”.
„Približno tri četvrtine ljudi na svetu sa artritisom veruju da na njihove tegobe utiče vreme”, kaže Dikson za BBC.
Uticaj na psihu i raspoloženje
Istraživanja su pokazala da vremenske prilike mogu uticatii na ljude koji imaju određene psihološke probleme.
„Zanimljiv je primer veće zastupljenosti agresivnog ponašanja kod osoba koje su duži vremenski period bile izložene visokim temperaturama vazduha, kao i povećanoj vlažnosti vazduha”, navodi klimatolog Milošević.
Pojedina istraživanja pokazala su da, posebno kod žena, postoji veza između suicidalnih misli i vremena, navodi se u italijanskom naučnom portalu Psikokardio.
Šta je rješenje?
„Meteoropatija je proizvod našeg načina ponašanja”, navodi grupa italijanskih autora.
U tekstu Meteorpoatija: nova bolest daju i nekoliko korisnih saveta za borbu s vremenskim vetrenjačama.Da bi ljudi stekli sposobnost da se izbore sa promenama vremena potrebno je da što više vremena provode napolju. Bez obzira koliko ste zauzeti nađite način da jedan dio dana budete na otvorenom – trčite, vozite bicikl, bilo šta. Probajte da zavolite zimu i vlažno vrijeme. Naučite sebe da volite snijeg. Materopatija je povezana sa našim osjećajem komfora, ako zavolite takvo vrijeme – neće vam smetati.
„Trening” tuširanjem toplom i hladnom vodom može biti od pomoći, posebno kod ljudi koji imaju problema sa krvnim pritiskom.