Nekada su se gospoda i bitange pozivali na dvoboje u kojima je glavna vještina bila mačevanje. Danas mačevanje poznajemo kao sport, ali kroz istoriju nam pokazije da je ta vještina više nego sport.
Mačevanje za nekog prošlog čovjeka je predstavljalo stil života, simbol moći i identiteta. Stari vijek, srednji vijek, novi vijek, moderno i savremeno doba nam pokazuje genezu nekih veoma zanimljivih primjera mača. Negdje na sredini ovih perioda tačnije u doba renesanse pojavljuje se jedna posebna vrsta stilizovanog mača po nazivom rapir. Rapir će u istoriji mačevanja ostati upamćen kao simbol elegancije i gospode renesansnog doba.
Rapir zaslužan za razvoj evropskih škola mačevanja
Rapir predstavlja mač sa dugom oštricom i balčakom koji je konstruisan da pruži zaštitu ruci koja rukuje mačem. Termin rapir vuče svoje porijeklo iz španskog jezika i opisuje podrugljiv izraz ,,espada ropera” koji se odnosi na mač za samoodbranu i kao dodatak odjeći. Razvoj ovog mača se može povezati sa promjenom načina ratovanja gdje se odbacuje štit za odbranu i razvija novi model mača odnosno rapira, a umjesto štita se dodaje kratki bodež trouglastog sječiva.
Nekadašnje italijanske državice početkom 16. vijeka razvijaju italijansku školu mačevanja u kojoj se daje prednost tehnici ubadanja mačem u odnosu na raniju praksu sječenja. Evolucija borbe mačem ide u pravcu odbacivanja kratkog bodža i tako sada ostaje samo dug i tank mač rapir koji zbog svoje male težine i velike brzine postaje pogodan za napad i odbranu. Poslije prvih postulata italijanske škole dolazi do lančane reakcije razvoja i drugih evropskih škola poput španjolske škole mačevanja u kojoj je glavni reformator ove vještine učitelj mačevanja Heronimo de Karanco koji prvi propisuje korake pri mačevanju sa rapirom. Francuska škola mačevanja razvija pokrete mača sa pokretima tjela.
Dizajn
Rapir ima raznoliko sječivo od onih oštrih cijelom dužinom ili oštrih samo od sredine do vrha što je češći slučaj. Podjela sječiva je raznolika, ali majstori najčešće dijele sječivo rapira na tri dijela. Dio bliži do balčaka naziva se forte ili jako, dio sječiva koji uključuje vrh naziva se debole ili slab. Mjesto između debole i forte naziva se medio ili terzo, a dio ispod ukrašenih dijelova balčaka naziva se ricasso. Idealna dužina rapira po nekim majstorima treba da je tolika da stoji uspravno na tlu svojim vrhom, a balčakom da bude u visini pupka.
Priručnik o mačevanju
Najstariji evropski priručnik o mačevanju pojavljuju se još oko 1400. godine, ali sigurno najvažniji rani traktat je onaj iz sredine 16. vijeka djelo italijanskog majstora mačevanja Ahila Maroca pod nazivom ,,Opera Nova chiamata Marozzo”.
Traktat koji se bavi tehnikom mačevanja iz doba renesanse gdje se detaljno opisuju borbeni stavovi, tehnika pariranja pa čak i uputstva na koji način pobjediti ljevoruke protivnike. Maraco u nekim dijelovima svog traktata daje koririsne savjete gdje naglašava da nikad ne smijete da napadnete bez odbrane niti da se branite bez napada. Maraco ne samo da je napisao ovo djelo koje će mnogim generacijama služiti u obuci nego je i bio jedan od glavnih mastera bolonjske mačevalačke akademije.
Žene i mačevanje
Ova vještina je dugo bila rezervisana za muškarce, a pojavom Žuli Dobinji tok čitave istorije se mijenja. Žuli je odrasla na dvoru Lujia XIV zahvaljujući njenom otcu koji je bio u službi francuskog kralja. Prve vještine mačevanja usvaja sa svojim učiteljem mačevanja sa kojim i bježi u Marsej i započinje ljubavnu aferu. Tih godina ulazila je u duele sa muškarcima na javnim okupljanjima i tako svojim sposobnostima mačevanja pobjeđivala. Postaje polako poznata po svojoj vještini rukovanja rapirom, ali i po aferi sa ženom. Ostali su poznati događaji u istoriji kada se Žuli pojavljuje na balu pod maskama obučena kao muškarac u Parizu gdje je bila izazvana na dvoboj sa tri muškarca koje pobjeđuje i ponižava. Razlog njihovog dvoboja je Žulin poljubac sa potencijalnom izabranicom ova tri muškarca.
Tehnika rukovanja rapirom
Ovaj mač nije za svakoga, prilikom rukovanja ovim mačem neophodno je posjedovati eleganciju pokreta i taktičko predviđanje protivnikovih pokreta. Tehnika obuke zahtjeva dugu i iscrpnu obuku uz pomoć učitelja. Pokreti se izvode iz zgloba šake kao i prstima, ali bez otvaranja tjela protivniku. Potrebna je potpuna kordinacija nogu i ruke, okretnost kao i velika koncentracija.
Zastupljenost u kulturi
Rapir se najviše koristio u toku 16. i 17. vijeka, a snimanjem filmova koji su posvećeni ovim periodima ljudske civilizacije dolazi do popularizacije ovog elegantnog mača. Prava borba rapirom nije imala jake udarce nego parne, a ekranizaciju dvoboja rapirom imali smo prilike da vidimo u filmovima Tri musketara i Četiri musketara reditelja Richarda Lestera.
Ne treba da zaboravimo i scensko mačevanje koje nastaje još u antičko doba sa prvim borbenim plesovima, a svoj procvat doživljava za vrijeme Šekspirijanskog pozorišta. Ova vrsta mačevanja postoji i kao obavezni predmet na svim akademijama za dramu i film.
Ova vrsta mača je korištena u dvobojima po strogo utvrđenim pravilima i u prisustvu svjedoka radi rješavanja nekog spora ili pitanja časti.