C-reaktivni protein ili skraćeno CRP, kako se često označava, predstavlja protein krvi koji se proizvodi u jetri. Njegova funkcija ogleda se u nespecifičnoj odbrani organizma od infektivnih agenasa i razgradnih produkata ćelije.
Jedan je od najosjetljivijih inflamatornih markera i pozitivan reaktant akutne faze. To znači da se koncentracija CRP-a u krvi mijenja, odnosno povećava, nakon vrlo kratkog vremenskog perioda od nastanka infekcije, zapaljenja, traume, stresa, infarkta miokarda i drugih akutnih stanja.
Analiza krvi i CRP
Određivanje koncentracije C-reaktivnog proteina može se vršiti iz uzorka venske krvi, uobičajeno, ili kapilarne krvi, ukoliko su u pitanju mala djeca ili pacijenti sa slabo dostupnim venama. Za analizu je potrebna mala količina uzorka krvi. Nije potrebna neka posebna priprema prije odlaska u laboratoriju.
Pored standardnog procesa određivanja CRP-a iz uzorka seruma, koji zahtijeva određeni vremenski period do dobijanja rezultata, sve je češći i noviji proces određivanja iz pune krvi, gdje se rezultati mogu očekivati već poslije par minuta od samog uzorkovanja.
CRP kod odraslih
Koncentracije CRP-a u krvi zdravih odraslih osoba ne prelaze vrijednost od 10mg/L. Idealnom vrijednošću, po mišljenju mnogih medicinskih stručnjaka, smatra se opseg od 0.08-6.1mg/L.
Povišene koncentracije iznad 10 mg/L ukazuju na prisustvo procesa zapaljenja u organizmu, nastalog pod utjecajem različitih faktora:
Blago povišene koncentracije
10-50 mg/L
Prisutne su kod blagih zapaljenja ili kod virusnih infekcija najčešće, dok se rijetko mogu sretati i kod starih osoba, trudnica u trećem trimestru trudnoće (kao lažno visoke vrijednosti), zatim kod pušača ili gojaznih osoba.
Kao izuzetak, u nekim slučajevima može se javiti visoka vrijednost koncentracije CRP-a kod gripa ili infektivne mononukleoze, koje takođe spadaju u virusne infekcije. Tu se nekada mogu javiti koncentracije i veće od 100 mg/L.
Znatno povišene koncentracije
50-200 mg/L
Ukazuju na prisustvo aktivnog zapaljenja koje je najčešće prouzrokovano bakterijskom infekcijom. Ovo važi za većinu bakterijskih infekcija, međutim, postoje neki izuzeci koji mogu dovesti i do većeg porasta koncentracije CRP-a, preko 200 mg/L.
Veoma visoke koncetracije
Iznad 200 mg/l
Koncentracije CRP-a iznad 200 mg/l ukazuju na raširen proces inflamacije u organizmu. To se obično dešava kod teških bakterijskih infekcija, ali i kod trauma.
Osim u procjeni razlike zapaljenja izazvanog bakterijskim ili virusnim agensima , određivanje koncentracije CRP je korisno za provjeru postojanja organskih oboljenja, da bi se procijenila aktivnost inflamatorne bolesti , kao što je reumatoidni artritis, zatim u cilju otkrivanja infekcija u sistemskom lupusu eritematosusu, leukemiji ili nakon operacije. Takođe njegov značaj ogleda se i u otkrivanju odbacivanja transplantiranog organa ili tkiva nakon procesa transplantacije i u otkrivanju neonatalne septikemije i meningitisa.
Snižene koncentracije CRP-a, odnosno vrijednosti ispod 10 mg/L nisu klinički značajne.