Snažno se protivimo stvaranju entiteta koji bi ličio na Republiku Srpsku u Bosni i Hercegovini – kazao je Hovenier, nakon diskusije o formiranju Zajednice opština sa srpskom većinom na Kosovu, koja je održana u američkoj ambasadi u Prištini.
Dvosatna diskusija
Ambasador je naveo da SAD očekuju od Kosova da ispuni svoju obavezu, te ponovo pozvao Vladu da da svoje prijedloge oko formiranja Zajednice.
– Ovo je ključno, ovo je važno, ovo je hitno. Mi smo spremni da pružimo ekspertizu i političku podršku – rekao je on.
Dodao je da su se na diskusiji čule razne ideje koje sada Vlada Kosova može da iskoristi.
Dvosatna diskusija iza zatvorenih vrata fokusirala se na tri stvari – na funkcionisanje Zajednice u praksi, u okviru pravnog okvira Kosova, te kako može doprinijeti ekonomskom razvoju i efektivnom pružanju vladinih usluga srpskoj i drugim manjinskim zajednicama.
– Čuli smo stavove kako Zajednica opština sa srpskom većinom može da adresira fundamentalne potrebe bilo koje zajednice, kao i funkcije za koje su sve opštine na Kosovu odgovorne, kao što su obrazovanje, zdravstvena zaštita, lokalni ekonomski razvoj – rekao je Hovenier.
Diskusija je održana na inicijativu ambasade SAD u Prištini 31. januara, a u njoj su učestvovali predstavnici Vlade i predsjedništva Kosova, te opozicionih političkih partija i civilnog društva.
Do ovog sastanka je došlo nakon insistiranja međunarodne zajednice da Kosovo započne proces formiranja Zajednice, što je aktuelna Vlada na čelu s premijerom Albinom Kurtijem uporno odbijala, uz obrazloženje da ona nije u skladu sa Ustavom Kosova, te da ne mogu biti formirana monoetnička udruženja.
Formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom je najprije dogovoreno 2013. godine u okviru dijaloga Kosova i Srbije o normalizaciji odnosa, kojim posreduje Evropska unija.
Potom su 2015. godine utvrđeni principi, ali je Ustavni sud Kosova konstatovao da oni nisu u skladu sa 23 člana Ustava Kosova, uz zaključak da ipak mogu biti prilagođeni statutom ili nekim podzakonskim aktom.
Strah od “bosnizacije” Kosova
Portparolka Ambasade SAD na Kosovu je za RSE prethodno navela da je cilj diskusije da se unaprijedi međusobno razumijevanje o Zajednici opština sa srpskom većinom, te da se pruži podrška dijalogu Kosova i Srbije.
– Ovu diskusiju organizujemo u skladu sa našim trajnim ciljem da unaprijedimo integraciju Kosova u evropske i euroatlantske strukture i kao odraz našeg dugogodišnjeg prijateljstva i podrške narodu Kosova – navodi se u odgovoru portparolke Katherine Judd.
Visoki zvaničnici SAD-a su tokom januara u nekoliko navrata istakli da Kosovo mora da formira Zajednicu ali su istovremeno naveli da neće podržati bilo kakvu ideju o stvaranju nove Republike Srpske, entiteta u Bosni i Hercegovini.
Takozvana “bosnizacija” Kosova također je jedan od razloga što Priština odbija da realizuje sporazum o Zajednici.
Na Kosovu postoji deset opština sa srpskom većinom: šest južno od Ibra – Gračanica, Štrpce, Klokot, Parteš, Ranilug i Novo Brdo – dok su četiri na sjeveru teritorijalno povezane – Sjeverna Mitrovica, Zvečan, Leposavić i Zubin Potok.
Stav Srbije
Zvanični Beograd insistira na realizaciji Sporazuma o Zajednici opština sa srpskom većinom, ali onako kako je dogovorena u Briselu.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić često u javnosti kaže da se o njoj nije trebalo pregovarati u okviru dijaloga ako će biti “samo nevladina organizacija”.
U međuvremenu je premijerka Srbije Ana Brnabić izjavila da je “na stolu” obećanje Sjedinjenih Američkih Država da će u januaru početi formiranje Zajedinice, piše Radio Slobodna Evropa.