Mjere koje trenutno implementira Vlada Kantona Sarajevo u oblasti turizma, kao grane privrede, mogu unaprijediti i uticati na ekonomski rast u Bosni i Hercegovini. Kroz subvencije za tri aviokompanije Ryanair, Wizz Air i SunExpress, Vlada KS pokušava stimulisati ekonomski rast zemlje, privući veći broj turista, a i približiti Bosnu i Hercegovinu dijaspori, bh. građanima koji žive u inostranstvu. Direktor Međunarodnog Aerodroma (MA) Sarajevo Alan Bajić kaže da je cilj zadržati lidersku poziciju u BiH, širiti mrežu destinacija, od kojih 30 prema EU, te nastaviti infrastrukturnu izgradnju.
“Ovo je jedan od onih dana kada objavljujemo dobre vijesti i mijenjamo gradove. Oduševljeni smo što možemo danas da najavimo pet novih ruta i 200 hiljada putnika godišnje i to je samo početak našeg putovanja. Predugo je Sarajevo bilo pod opasadom skupih aviokompanija, to se danas mijenja. Od aprila kreću novi letovi”.
Ekonomski cunami, kako nazivaju stručnjaci period tokom i nakon epidemije korone, imao je za posljedicu rast nezaposlenosti, zatvaranje mnogih kompanija, kao i pad BDP-a na globalnom i nacionalnom nivou. A jedna od najpogođenijih grana privrede, u Bosni i Hercegovini, je turizam, koji se sistemom subvencija pokušava oporaviti. Na globalnom nivou brojne aviokompanije i aerodromi otpuštali su osoblje, koji su se u velikoj većini, trajno prekvalifikovali. Kao posljedicu, danas aviokompanije i aerodromi imaju hronični nedostatak kvalifikovanog osoblja.
Aerodromi u BiH – nedostatak koordinacije, strategije i saradnje
Komplikovana politička struktura BiH utiče i na upravljanje aerodromima u državi. Različiti nivoi vlasti upravljaju na različite načine. A osjeti se i nedostatak krovne institucije, koja bi koordinirala i strateški pristupala unaprijeđenju poslovanja, piše Forbes BiH
Tako naprimjer entitet Federacija BiH upravlja MA Sarajevo, Tuzlanski kanton aerodromom u Tuzli, Grad Mostar aerodromom u Mostaru, i entitet Republika Srpska aerodromom Banja Luka. A prinose i koristi od turizma, i poslovanja ovih javnih preduzeća, imali bi svi građani Bosne i Hercegovine, kao i cjelokupna ekonomija zemlje.
Zašto BiH nema nacionalnu aviokompaniju?
Nacionalna aviokompanija AirBosnia osnovana 1994. godine. Zbog finansijske neodrživosti poslovanja i ogromnih dugovanja prekinula je operacije 2003. godine. Nakon toga, odlukom Vijeća ministara BiH ponovo je osnovana kompanija pod imenom B&H Airlines 2004. godine, a godinu dana nakon toga je krenula sa operacijama. Međutim, deceniju kasnije trajno je prestala sa radom.
Često se u medijima spominje i kompanija Fly Bosnia, koja je bila privatna, a ne nacionalna aviokompanija. FlyBosnia bila je u vlasništvu poduzetnika Al Shiddija, koji je investirao u Sarajevo City Centar i SwissHotel, u okviru shopping kompleksa u centru Sarajeva. Imali su za cilj da povežu BiH sa zemljama arapskog zaljeva, a onda i sa drugim destinacijama, međutim neuspješno.
Glavni razlog zbog kojeg Bosna i Hercegovina nema avio kompaniju je u tome što ima ogroman administrativni aparat, a premalo generatora ekonomije, koji mogu servisirati i puniti budžete javnih institucija. A od privrednog sektora se očekuje da trebaju ne samo servisirati budžete, već i pokrenuti ekonomiju, i stimulisati rast BDP, i ostalih ekonomskih pokazatelja. Dakle, BiH nema dovoljno velik budžet da bi mogla investirati u razvoj i održivost jedne nacionalne aviokompanije. Međutim, možda postoji bolje rješenje?
Pozitivan primjer iz regije – Sjeverna Makedonija
Umjesto ulaganja u nacionalnu aviokompaniju, vlada ove zemlje odlučila je uložiti u liberalizaciju vazduhoplovstva. Primarno su dali subvencije aviokompanijama i turoperatorima (u inostranstvu), da nude Sjevernu Makedoniju kao destinaciju. Otvorili su se prema svim međunarodnim avio kompanijama, posebno niskobudžetnim, kako bi privukle što veći broj turista.
Posjedovanje nacionalne aviokompanije predstavlja i prestiž u međudržavnim odnosima, međutim, tržište avio prevoza je visoko konkuretno i zahtijeva ogromne investicije, a profitabilnost te investicije za male države je upitna. Po uzoru na nekadašnju Jugoslaviju, zašto ne bi lideri država Zapadnog Balkana razmislili o kreiranju zajedničke avio kompanije, ili potpunoj liberalizaciji tržišta poput Sjeverne Makedonije?