U najavama finansiranja nema projekata koji bi se izvodili na teritoriji Republike Srpske. Je li riječ o “tihim finansijskim sankcijama” međunarodne zajednice zbog posljednjih postupaka entitetskih vlasti, ili jednostavno projekti iz ovog entiteta nisu prijavljeni?
Četiri projekta koja će u BiH sufinansirati Evropska unija vrijedna su ukupno 788 miliona eura, a riječ je o završetku gradnje autoputa na koridoru Vc na dijelu koji prolazi kroz Federaciju BiH, poboljšanju sistema vodosnabdijevanja na području Sarajeva, te sanaciji hidroelektrane “Čapljina”. Zanimljivo je da među projektima nema finansiranja nekog u Republici Srpskoj. Iz Delegacije Evropske unije kažu da je za ovaj paket bio prijavljen mali broj projekata iz ovog entiteta, i da oni nisu ispunili kriterijume za finansiranje. Podsjećaju da je odgovor na političku krizu u februaru prošle godine bila suspenzija sredstava namijenjenih projektima na koridoru Vc vrijedna 600 miliona eura.
“Odluka o suspenziji sredstava iz 2022. godine može biti promijenjena nakon okončanja političke krize, a EU bi željela da vidi završen Koridor 5c radi svih građana BiH. Nažalost, nedavna eskalacija situacije od predstavnika Republike Srpske slična je modelu aktivnosti koje podrivaju nadležnosti državnog nivoa i institucija što je i dovelo do suspenzije finansiranja dva infrastrukturna projekta prošle godine”, kaže Ferdinand Koening, portparol Delegacije EU u BiH
Vlasti u Republici Srpskoj draže je da ostane bez novca Evropske unije, nego da prestane sa najavama destabilizacije ustavnog poretka što se najviše reflektuje na stanovništvo ovog entiteta, tvrdi Adnan Ćerimagić analitičar Evropske inicijative za stabilnost.
“Možemo samo iščekivati dodatno pogoršanje politike koja dolazi iz Banjaluke u smislu da kažu da će probati iskoristiti mehanizme koji postoje na nivou Vijeća ministara i Predsjedništva da zaustave taj novac i za Federaciju – ako mi nećemo nećete ni vi, i tada će eskalirati politika inata”, mišljenja je Ćerimagić
Zbog višegodišnjeg odsustva političke saglasnosti o iskorištenosti sredstava iz pretpristupnih fondova BiH je na samom začelju. Naša zemlja nije izolovan slučaj u regionu, pojašnjava Igor Davidović, bivši šef Misije BiH pri EU
“Mi smo mogli, koliko god da su masivne i zaista veoma impresivne cifre koliko smo novca dobili od Evropske Unije za ove ili one projekte, dobiti bar još toliko da smo išli brže u reformskim zahvatima i novčani priliv bio bi znatno veći, a mi bismo bili kvalifikovaniji i pametniji partner”, kaže Davidović
Iako bi priliv bio veći kada bi se ubrzalo ispunjavanje 14 prioriteta, čini se da je neophodno da se poveća kontrola trošenja novca IPA fondova, za šta je krajem mjeseca i upućena inicijativa predsjednici Evropske komisije. Utrošak sredstava biće kontrolisan.
“Evropski ured Javnog tužioca imaće svoje predstavnike tužioce, koji će pratiti sva krivična djela vezana za zloupotrebu evropskih sredstava jer i sada kad dolazi dodatni novac u Bosnu i Hercegovinu, kako bi se spriječila zloupotreba, imaćemo tužioce koji su specijalizovani za zaštitu evropskih fondova”, kaže Klemen Grošelj, poslanik u Evropskom parlamentu
Pravila Evropske unije su vrlo jasna o pitanju utroška sredstava i načina na koji ih dodjeljuje. Mediji su prenijeli da je npr. Kosovo privremeno izostavljeno iz fondova Evropske unije, koji su predviđeni za Zapadni Balkan.