Prema vlastitim izjavama, paleontolozi su otkrili najstarije groblje na svijetu u Južnoj Africi.
Grupa, koju je predvodio poznati paleoantropolog Lee Berger, pronašla je nekoliko primjeraka pračovjeka Homo naledija na dubini od 30 metara u pećinskom sistemu u blizini Johanesburga, za koje se kaže da su propisno zakopani. Prema tome, kaže se da je to “najstariji dokumentovani grob” u historiji. Najstarije do sada otkrivene grobnice pronađene su u Izraelu i Egiptu početkom 20. vijeka. One datiraju iz oko 100.000 godina prije nove ere i sadrže ostatke Homo sapiensa, direktnog pretka čovjeka. Grobovi iskopani u Južnoj Africi datiraju od prije -200.000 do -300.000 godina.
Ritual sahrane 100.000 godina stariji nego što se mislilo
Fosili Homo naledija prvi put su otkriveni tokom iskopavanja 2013. godine u pećinskom sistemu Rising Star u Južnoj Africi. Pećinski sistem dio je južnoafričke Kolijevke čovječanstva, UNESCO-ove svjetske baštine koja obuhvata područje gdje su naučnici pronašli fosile nekoliko drevnih vrsta ljudskih predaka – ostatke koji pomažu da se razotkrije priča o ljudskoj evoluciji. Sada je istraživački tim otkrio ostatke odraslih i djece Homo naledija, zakopane u fetalnom položaju u pećinskim udubljenjima i prekrivene zemljom. Ukopi su prethodili svim poznatim ukopima Homo sapiensa najmanje 100.000 godina.
Imali su manje glave
Homo naledi se smatra vezom između velikih majmuna i modernih ljudi. Imao je neke sličnosti s ljudima, kao što je uspravno hodanje i rukovanje predmetima, ali pripadnici ove vrste imali su manje glave, niži rast i bili su tanji i snažnije građe. Ramena Homo naledija – koja su bila orijentirana za bolje penjanje – i zubi imali su sličnosti sa ranijim homininima kao što je Australopithecus.
Kada su Berger i njegov tim objavili otkriće Homo naledija 2015. godine, pomislili su da je moguće da je ta vrsta namjerno bacila svoje mrtve u pećinu. Ali ideja da bi hominin s mozgom veličine narandže to mogao učiniti smatrala se vrlo kontroverznom hipotezom. Tim je 2018. počeo da pronalazi dokaze koji podržavaju ideju da je Homo naledi namjerno sahranio svoje mrtve. Naučnici su pronašli ovale ukopane u površini pećine, nalik na rupe, i ostatke leševa postavljene u uvijene položaje unutra.
Dok su radili na identifikaciji pećinskih grobnica, naučnici su pronašli i brojne simbole ugravirane na zidovima pećine, za koje se procjenjuje da su stari između 241.000 i 335.000 godina. Dalja istraživanja bi trebala omogućiti preciznije datiranje. Simboli uključuju duboko urezane križne šrafure nalik dijamantu i druge geometrijske oblike. Slične simbole pronađene u drugim pećinama uklesali su rani Homo sapiensi prije 80.000 i neandertalci prije 60.000 godina, vjerovatno za snimanje i prenošenje informacija.
Značenje simbola je nejasno, a istraživači ne mogu reći da li su korišteni kao vrsta jezika ili komunikacije unutar vrste.
Namjerni geometrijski dizajn
“Ono što možemo reći je da su ovo namjerni geometrijski dizajni koji su imali značenje za Naledija”, rekao je Agustín Fuentes, National Geographic Explorer, specijalista za biokulturu na licu mjesta i glavni autor treće studije .
“To znači da su uložili mnogo vremena i truda i rizikovali svoje živote kako bi ugravirali ove stvari na mjestima gdje su zakopali svoja tijela.”
Rezultati Naledija sugeriraju da veći mozak nije jedina veza sa složenim ponašanjem, može biti ono što su istraživači nekada mislili da se odnosi samo na ljude, rekao je Fuentes. Nalazi dovode u pitanje dosadašnje razumijevanje ljudske evolucije, prema kojem je samo razvoj većih mozgova omogućio složene aktivnosti poput sahranjivanja mrtvih.
„Izazov je u tome što sada znamo da je Homo naledi pokazivao ponašanje zajedno sa Homo sapiensom, neandertalcima, denisovancima i nekoliko drugih za koje smo mislili da su jedinstveni za nas prije samo nekoliko decenija“, rekao je.
“To znači da moramo ponovo razmisliti o vremenu paljenja, što znači pravljenje i sahranjivanje mrtvih u historiji hominina.”
Istraživanje lavirinta pećinskog sistema Rising Star i njegovih odaja nije za one sa slabim srcem. Tim je do sada mapirao preko 4 kilometra pećina, koje imaju vertikalnu dubinu od 100 metara i protežu se preko 200 metara u dužinu. Sistem pećina uključuje smrtonosne padove i male prolaze poput Supermanovog puzanja, tunela dugog 40 metara i prečnika 25 centimetara kroz koji su istraživači morali puzati na stomaku. Berger je rekao da je morao da smrša 25 kilograma da bi mogao da uđe u opasne komore pećine 2022. godine. „Bilo je to najstrašnije i najljepše iskustvo u mom životu“, kaže on u retrospektivi.