Naučnici sa dva kontinenta konačno su razotkrili misteriju povezanu sa DNK, koja je našim krznenim prijateljima, posebno mačorima, omogućila da imaju prepoznatljivu boju.
Riđim mačkama nedostaje dio genetskog koda, što znači da ćelije koje određuju boju kože, krzna i očiju to čine u svijetlijim tonovima.
Otkriće je oduševilo naučnike, ali i hiljade obožavatelja mačaka, koji su donirali novac kako bi se istraživanje sprovelo.
Naučnici se nadaju da bi ovo saznanje moglo da pomogne da se utvrdi da li su mačke narandžastih boja ugroženije od određenih bolesti.
Decenijama je poznato da je genetika zaslužna za riđu boju ovih životinja, ali je stručnjake dosad mučilo pitanje o dijelu genetskog koda u kojem se tajna krije.
Dva tima naučnika iz Univerziteta Kjušu u Japanu i Univerziteta Stenford u Sjedinjenim Američkim Državama tu su dilemu razriješili pošto su istovremeno objavili rezultate njihovih istraživanja.
Utvrdili su da je kod melanocita, ćelija koje daju boju koži, dlaci i očima mačaka, gen ARHGAP36 znatno aktivniji.
Gene čine djelići DNK koji ćelijama u organizmu mačaka izdaju zadatke, kao i kod drugih bića, prenosi BBC.
Poređenjem DNK brojnih mačaka, riđih i drugih, stručnjaci su utvrdili da onima sa riđim krznom nedostaje dio genetskog koda na ARHGAP36 genu.
Sada vjeruju da veća aktivnost tog gena izdaje naredbu ćelijama da proizvode narandžastu boju.
Žute mačke su uglavnom mužjaci
Decenijama su naučnici ispitivali zašto je većina žutih mačaka muškog pola.
Odogovor je u genu koji nosi X hromozom.
Hromozomi su veći dijelovi DNK, a mačke i drugi sisari muškog pola imaju X i Y hromozom, koji nose različit broj gena.
Nedostatak gena na X hromozomu dovoljan je da mačak bude potpuno riđ, dok kod ženki, koje imaju dva X hromozoma, potrebno je da u oba nedostaje taj gen, što znači da će ženke češće biti šarenih boja.
“Karakteristične crne i riđe šare nastaju u ranom razvoju, kada se jedan X hromozom u svakoj ćeliji nasumično isključio.
“Prilikom deobe ćelija, to stvara oblasti sa različitom aktivnošću gena za boju, što dalje proizvodi različite šare”, kaže profesor Hirojuki Sasaki, genetičar Univerziteta Kjušu.
Iako je istraživanje složeno sa stanovišta nauke, započelo je kao proizvod strasti profesora Sasakija.
On se penzionisao na fakultetu, ali je kao ljubitelj mačaka želio da nastavi da radi na razotkrivanju genetike riđih mačaka, nadajući se da će “doprinijeti liječenju bolesti mačaka”.
Više od 70.000 dolara za njihovo istraživanje prikupili su ljubitelji mačaka širom Japana i svijeta.
“Mi smo rođaci, koji idu u prvi i treći razred osnovne škole. Doniramo od džeparca. Iskoristite donaciju za istraživanje šarenih mačaka”, napisalo je dvoje dece koja su pomogla da se studija sprovede.
Gen ARHGAP36 aktivan je i u drugim dijelovima tijela, poput mozga i žlijezda koje luče hormone, a smatra se važnim za razvoj.
Naučnici vjeruju da bi mutacija tog gena mogla da prouzrokuje promjene u organizmu, koje bi dovele do izmjene naravi ili bolesti.
Taj gen imaju i ljudi, a njegovi poremećaji se povezuju sa rakom kože i gubitkom kose.
“Neki vlasnici mačaka bi se zakleli da različite boje krzna i drugačije šare koje mačke imaju znače i da je karakter životinje drugačiji. Za to još nema naučnih dokaza, ali je ideja intrigantna i volio bih je dublje ispitam”, kaže Sasaki.