Danas se obilježava Dan sjećanja na Holokaust, a 27. januar je izabran jer je tog datuma 1945. godine Crvena armija oslobodila Auschwitz, u kojem je zatekla oko sedam hiljada preživjelih logoraša, među njima i 700 djece. Bio je to kraj jednog od najgorih horora u historiji čovječanstva, koji je trajao punih hiljadu i 689 dana, tokom kojih je industrijski ubijeno više od milion ljudi, većinom Židova.
Auschwitz nije bio zastranjenje, nego ostvarenje ideja nacizma
Auschwitz je zapravo bio dio logorskog kompleksa koji su nacisti izgradili u okupiranoj Poljskoj s namjerom da istrijebe sve Židove u Evropi. To je bila jedna od fiks-ideja nacističkog lidera Adolfa Hitlera, koja je prožimala cijelo njegovo zločinačko djelovanje.
Važno je naglasiti da je Auschwitz direktan rezultat nacističke ideologije, koja je naciju i rasu stavljala iznad svega te niz naroda smatrala ne samo manje vrijednima nego i prijetnjom “arijevskoj rasnoj čistoći”. Auschwitz, dakle, nije bio zastranjenje, nego ostvarenje ideja nacizma.
Industrijsko ubijanje
Auschwitz je karakterističan i po tome što su nacisti osmislili sistem masovnog ubijanja otrovnim plinom te su mnogi zatočenici ovog konclogora direktno iz vozova, koji su dolazili sa svih strana Evrope, slani u plinske komore, u kojima bi bili otrovani. Nakon toga su njihovi leševi spaljeni u posebno izgrađenim krematorijima.
Prva ubijanja te vrste u Auschwitzu su se dogodila u avgustu 1941., kada se na poljskim i sovjetskim zarobljenicima isprobavala učinkovitost otrovnog plina, da bi cijela stvar ubrzo narasla do razmjera koje i danas nije moguće do kraja pojmiti. U Auschwitz su od 1942. do kraja 1944. odvedena 1.3 miliona ljudi, od kojih je 1.1 milion ubijen. Najviše Židova (oko 960 hiljada) te Poljaka (74 hiljade), Roma (21 hiljada), sovjetskih zarobljenika (15 hiljada) itd.
Eksperimenti dr. Mengelea
Industrijsko masovno ubijanje, nažalost, nije jedini horor Auschwitza, nego samo onaj najveći. U logoru su se vršili i monstruozni eksperimenti nad ljudima, kojima je rukovodio zloglasni dr. Josef Mengele, provodila su se raznovrsna mučenja i ponižavanja, bio je to pakao na zemlji.
Mora se reći i da je taj katalog zločina počinjen uz sudjelovanje i pomoć niza običnih Nijemaca, koji većinom nisu bili krvoločna čudovišta poput Mengelea, već su bili uvjereni kako samo “slijede naređenja” i obavljaju svoje zadatke u korist njemačke nacije i Reicha.
Tome je prethodila potpuna dehumanizacija Židova i svih ostalih koje su nacisti smatrali manje vrijednima, pa je mašina smrti zvana Auschwitz mogla zastrašujuće efikasno funkcionirati. Na suđenjima za svoj udio u zločinima Auschwitza završilo je tek 789 ljudi, oko 15 posto onih koji su sudjelovali u funkcioniranju logora, a upravitelj Rudolf Höss je osuđen na smrtnu kaznu.
“Arbeit macht frei”
Na ulazu u Auschwitz stajao je cinični natpis “Arbeit macht frei”, tj. “Rad oslobađa”, kojim se htjelo sugerirati kako je riječ o radnom logoru. Nacisti su se ipak trudili prikriti da provode masovni genocid pa je dosta dugo trebalo da vijesti o Auschwitzu dođu do saveznika, koji se baš i nisu proslavili u pokušajima da zaustave ili barem uspore industrijsko ubijanje Židova. I danas im se zamjera što, primjerice, nisu bombardovali pruge koje su vodile do Auschwitza, piše Index
Nažalost, i danas postoje ljudi koji poriču Holokaust ili nalaze opravdanja za zločine nacista i njihovih saveznika, a mnoga istraživanja pokazuju da mladi sve manje znaju o tome što se doista događalo u Auschwitzu. “Da se nikad ne ponovi” je fraza koja se često čuje na komemoracijama u povodu Holokausta i zla nacizma, ali za to nema nikakve garancije. Sve ovisi o nama.