Knjiga “Moj Bog, pitajte popa”, autora Dragana Veselinova, otkako se pojavila ne prestaje izazivati kontroverze u Srbiji. Koncipirana kao 52 zamišljena pitanja koja autor postavlja popu, dajući odgovore iz teologije i politike u jugoslovenskom i vanjskom prostoru, knjiga iz sekularističe perspektive kritijkuje organizovanu religiju, prije svega hrišćanstvo, a njena žaoka kao da je usmjerena na SPC.
Autor, profesor Fakulteta političkih nauka u penziji i nekadašnji ministar poljoprivrede u vladi Zorana Đinđića, naročito se trudi da razbije mitove i Svetom Savi i dinastiji Nemanjića, što mu je u Srbiji donijelo naročit publicitet. U intervjuu koji je dao za Mondo, profesor Veselinov kaže da je Sveti Sava danas jedna od najzloupotrebljivanijih historijskih ličnosti.
“Njegovim navodnim likom koji se vještački kroji se u stvari štite neprogresivna rješenja koja osobito nameće crkva i pojedini politički krugovi posebno velikosrpski nacionalistički krugovi. Sveti Sava nije bio Srbin, niti je bio velikosrbin, niti je ikada za sebe rekao da je patrijarh ili nadbiskup ili arhiepiskop svih srpskih zemalja. Nikad nije rekao da je pravoslavac… Sve ono o čemu govore ljudi koji učestvuju ili su učestvovali u izgradnji kulta Svetog Save. Sveti Sava u suštini nije ono što se danas uči u školama. Sveti Sava nije stvorio prosvjetu, nije izgradio nijednu školu, nije stvorio nikakav školski sistem, nije opismenjavao narod. Nije opismenio ni svog oca Stefana Nemanju. Sveti Sava nije ni književnik ni teologo. On je bio hrišćanski nacionalista”, rekao je Veselinov.
Objašnjavajući zašto najmlađi Nemanjić nije bio prosvjetitelj, profesor Veselinov napominje da Sveti Sava nije znao za riječ prosvjeta, kao što nije znao ni za metafiziku i teologiju.
“Dakle Sava nije stvorio ni škole ni prosvjetni sistem, niti je stvorio univerzitet niti je na bilo kom univerzitetu bio i održao ijedno predavanje. Prosvjetni sistemi jesu postojali u njegovo vrijeme u Evropi. Bilo ih je na desetine a da ne govorimo o islamskom svijetu gde ih ima mnogo više. Čak je i jedan od papa 999. godine opisao arapske brojeve kao indijske brojeve u ono vrijeme. On je bio student na islamskom univerzitetu Al Karauin u Maroku. To je prvi diplomski univerzitet gde vi kada završite taj univerzitet dobijate diplomu sa pečatom koji pokazuje da vi nešto znate što ste tamo naučili. Vještine koje su se tamo učile a onda prenesene u Evropu zvale su se artis liberales. To je sedam disciplina koje su se učile širom Evrope. Kasnije je postao papa pa je čak naredio i da se Kur’an prevede na latinski jezik. Sava nije nikada čuo za te predmete. Ali je bio sjajan profesor. Čitao sam njegovo predavanje koje je preveo Atanasije Jevtić. Sava je bio odličan profesor. Ali on je predavao patricističku verziju hrišćanstva – to znači, to vam saopštavam i u to nema sumnje, a ko sumnja ubiću ga. Odmah ide anatema. E to je problem pravoslavnog hrišćanstva što ne trpi sumnju i rivalitet. Odmah napada”, rekao je Veselinov.
Veselinov smatra da je i “Savino Žitije svetog Simeona” (životopis Stefana Nemanje koji je pisao Sveti Sava) prevara:
“To što je on pisao nije istina, jer je opisivao etičke osobine svoga oca, a njegov otac to nije bio. On je svog oca opisao kao dobroćudnog kralja iz filmova Walta Disneya. On ga je opisao kao živog anđela na zemlji. A Stefan Nemanja to nije bio. On je bio ratnik koji je rušio gradove. Rušio ih je sve redom, pa zato mi nemamo građansku istoriju. Stvarnu biografiju Stefana Nemanje napisao je Savin brat – Stefan Prvovenčani. Tu se vidi da je Stefan Nemanja ratnik. A šta bi drugo i bio u Srednjem veku”, naglasio je.
Govoreći o dinastiji Nemanjića, Veselinov kaže kako oni nisu stvarali gradove, nisu rodili trgovinu.
“Nemanjići nisu prosvjetna dinastija, a prosvjeta se uveliko u njihovo vrijeme širila. Karlo Veliki koji je bio nepismen je još u 9. vijeku tražio da se osnivaju škole za svu djecu. Nemanjići su napadali gradsku ekonomiju. Dušan Silni već nije. I on je među njima pravi kralj, nije bitno što se zasnivao carem. Po meni, pravi evropski kralj je u stvari Stefan Lazarević, a on ne pripada njima. On je uvod ondašnje Raške u evropski put ka renesansi i humanizmu i razvoju gradova. On je jedna fantastična ličnost i zaslužuje da se o njemu u našoj istoriji uči mnogo više nego što se to danas čini u našim školama. Dakle, Nemanjićima se namjerno daje jedna kultna veličina, a kultovi su opasni ako su na pretjeranim vrijednosnim stavovima izgrađeni, jer onda vi na lažima gradite svoj odnos prema drugima“, kaže Veslinov.
Takođe je dodao da pravoslavlje nije tolerantnije od drugih organizovanih religija.
Čim se zove pravoslavlje, dakle ortodoksija, ne može biti toleratno. Naprotiv, ono je vrlo šizmatičko. Poznato je, mada se u školi o tome ne uči, kada je papa Inoćentije III zatražio od Stefana Nemanje da krene protiv bogumila u krstaški rat, Sava je to zdušno prihvatio i nagovarao je oca da krene u rat. Oni su krvavo istrebljivali bogumile u Raškoj, a nešto malo su kačili i Bosnu. U Bosni je bogumile dokrajčio Stefan Lazarević. I tak su oni nestali iz naših krajeva. Tako da pravoslavno hrišćanstvo uopšte nije toleratno. Pa čak i kada pogledate radove Amfilohija Radovića i Justina Popovića s kojom gotovo mržnjom pišu protiv pokušaja patrijarha Germana da stvori neku verziju etičke zajednice gde se mi etički slažemo kakvo bi trebalo da postoji društvo. Ekumenizam je toliko omražen i to je toliko na nož primljeno u SPC sve do danas. Ona odbija ekumenizam, ona odbija približavanje sa drugima”, rekao je Veselinov.
Napomenuo je da i druge organizovane religije ne trpe kritku i smijeh, navodeći kao primjeri i karikature islamskog vjerovjesnika Muhameda.
“Kritika religije, izlaganje religije komediji, sarkazmu, ironiji – zašto to ne bi bilo dopušteno? Zašto bi ijedna ideologija imala imunitet na kritiku i podsmijeh. Karikature Muhameda? Pa, neki jesu osjetljivi na njih, a neki nisu. Muhamed nikada nije rekao – zabranjujem vam da me naslikate. On je kao i Bog u Starom zavjetu rekao – nemojte od mene praviti idola. Ali nikome to nije naredio. Ja mogu da kažem da Muhamed u mnogim stvarima nije bio u pravu. Naravno, pravi musliman će reći da je Muhamed u svemu u pravu jer on ništa nije rekao što mu Bog nije saopštio. Ali ako ste vi Muhameda sveli na to da on bude samo zvučnik a da nije ličnost onda vi njega vrijeđate“, rekao je Veselinov.